ON TAP THI MON SU - PHAN 2 1930-1945 (NEW)

CUỘC VẬN ĐỘNG GIẢI PHÓNG DÂN TỘC VÀ CÁCH MẠNG THÁNG TÁM Ở VIỆT NAM

(1930 - 1945)

BÀI I: PHONG TRÀO XÔ VIẾT NGHỆ – TĨNH 1930-1931

1. Nguyên nhân bùng nổ
- Ở Việt Nam từ năm 1930 trở đi, con đường cách mạng vô sản đã dẫn dắt nhân dân ta đấu tranh bằng những cao trào rộng lớn. Mở đầu cho những bước phát triển mới là phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh những năm 1930-1931.
- Phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh là hậu qủa trực tiếp của chính sách kinh tế - xã hội của thực dân Pháp ở Đông Dương.
- Đảng Cộng Sản Việt Nam ra đời đầu năm 1930, đã kịp thời đưa ra đường lối phù hợp với nguyện vọng đấu tranh của xã hội lúc đó, và trở thành người lãnh đạo phong trào.


2. Diễn biến
- Phong trào bắt đầu bằng những cuộc mít tinh, biểu tình, biểu dương lực lượng nhân kỷ niệm ngày Quốc tế lao động 1/5 diễn ra ở Vinh - Bến Thủy (Nghệ An).
- Từ cuối tháng 8/1930, những cuộc biểu tình, biểu dương lực lượng với qui mô lớn ở các vùng nông thôn hai tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh tiếp tục bùng nổ, lôi kéo hàng chục ngàn người.
- Cuộc đấu tranh nổ ra không dứt và chuyển sang bạo động.
- Pháp điều quân đến Nghệ An - Hà Tĩnh để đàn áp. Hàng loạt biện pháp bạo lực tàn bạo và nham hiểm, cùng với các biện pháp lừa bịp của chúng được tung ra để đàn áp các Xô viết.
- Địch đã không từ một biện pháp nào, kể cả các biện pháp quân sự, kinh tế, xã hội và lừa mị để đánh phá cách mạng. Đến giữa năm 1931, các Xô viết Nghệ - Tĩnh lần lượt thất bại.


3. Kết quả
- Trước khí thế “Xông lên chọc trời” của phong trào, chính quyền thực dân phong kiến ở nhiều nơi của Nghệ An và Hà Tĩnh bị tan rã, hoặc tê liệt, bỏ chạy.
- Các chi bộ đảng và tổ chức Nông hội Đỏ ở các thôn, xã đứng ra quản lý, điều hành mọi hoạt động trong địa phương, thay thế vào vị trí các cơ sở chính quyền địch đã bỏ trống.
- Chính quyền Xô viết bãi bỏ những thứ thuế vô lý, bất công; chia lại đất công cho nông dân nghèo; qui định lại tô tức; tổ chức sản xuất chung; trợ cấp cho gia đình túng thiếu; bài trừ phong tục tập quán lạc hậu; xây dựng các đoàn thể quần chúng v.v…
- Các Xô viết ở Nghệ - Tĩnh tồn tại chưa đầy 8 tháng nhưng đã có nhiều cố gắng sáng tạo trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, quân sự, văn hóa, xã hội.

4. Ý nghĩa
- Mặc dù còn sơ khai nhưng các Xô viết ở Nghệ An, Hà Tĩnh thực chất là một chính quyền cách mạng của công nông, do giai cấp công nhân lãnh đạo.
- Xô viết Nghệ - Tĩnh đã thu hút sự chú ý quan tâm của nhiều lực lượng, cả nước dấy lên phong trào đấu tranh ủng hộ Xô viết, chống khủng bố trắng.
- Xô viết Nghệ - Tĩnh và cả cao trào cách mạng 1930-1931, là minh chứng hùng hồn cho truyền thống yêu nước, lòng dũng cảm kiên cường, sức sống mãnh liệt và sức sáng tạo phi thường của dân tộc Việt Nam.
- Khẳng định trong thực tế: Đường lối cách mạng, uy tín và năng lực lãnh đạo của Đảng của giai cấp vô sản Việt Nam.
- Nó de lại nhiều bài học kinh nghiệm qúi báu cho những người yêu nước và cách mạng đang đấu tranh cho nền tự do và độc lập.

BÀI II: PHONG TRÀO ĐẤU TRANH DÂN CHỦ 1936-1939


1. Nguyên nhân
- Trong xu thế chung của thế giới chống phát xít, tháng 1/1936, Mặt trận Bình dân Pháp đã ra đời.
- Mặt trận tập hợp nhiều tổ chức đảng phái chống phát xít Pháp, trong đó đông đảo nhất là Đảng Xã hội, Đảng Cấp tiến, Đảng Cộng sản, Tổng Liên đoàn lao động.
- Trong cuộc bầu cử tháng 4/1936, lực lượng phát xít Pháp thất bại, lực lượng dân chủ hoàn toàn thắng thế, chính phủ Mặt trận Bình dân được thành lập.
- Sau khi ra đời, Chính phủ Mặt trận Bình dân Pháp buộc phải thi hành Cương lĩnh dân chủ chống phát xít.
- Đối với các thuộc địa, Chính phủ Mặt trận Bình dân Pháp chủ trương mở các cuộc điều tra tình hình và thu thập dân nguyện, ban hành các quyền tự do dân chủ, tự do nghiệp đoàn, cải thiện đời sống giới lao động, toàn xá chính trị phạm…

2. Diễn biến và Kết quả
- Từ năm 1937, Đảng Cộng Sản Đông Dương tận dụng các khả năng công khai hợp pháp, chủ trương thành lập Mặt trận Dân chủ Đông Dương.
- Xây dựng các tổ chức đoàn thể quần chúng của Mặt trận như Đoàn Thanh niên Dân chủ, Hội Cứu tế Bình dân, Công hội, Nông hội...
- Ở các thành thị và nông thôn còn phát triển hội quần chúng như Hội ái hữu, Hội Tương tế, Hội Thể thao, Hội Bóng đá, hội Cấy, hội Gặt…
- Những hoạt động đấu tranh công khai hợp pháp của quần chúng cũng ngày một sôi nổi với những hình thức phong phú như mít tinh, biểu tình, biểu dương lực lượng, bãi công…
- Phong trào báo chí công khai rầm rộ ở cả Bắc lẫn Nam suốt mấy năm 1936-1939.
- Để chống văn hóa ngu dân, Phong trào truyền bá chữ Quốc ngữ được phát triển rộng rãi, nhất là trong các tầng lớp nhân dân lao động.
- Đến cuối năm 1938, cuộc chạy đua vũ trang chuẩn bị chiến tranh của chủ nghĩa phát xít càng ráo riết, những thuận lợi cho các cuộc đấu tranh dân chủ hòa bình cũng ngày một ít dần đi.
- Ở Đông Dương, bọn phản động thuộc địa từ cuối năm 1938 đầu năm 1939, bắt đầu ngăn cản và cấm đoán những hoạt động dân chủ công khai của quần chúng.
- Tháng 3/1939, Đảng Cộng sản Đông Dương đã rút vào bí mật trước khi địch ra tay khủng bố truy lùng bắt bớ.
- Cho đến khi chiến tranh thế giới lần thứ hai bùng nổ (tháng 9/1939) phong trào đấu tranh dân chủ công khai ở Việt Nam đã chấm dứt sau hơn ba năm phát triển.

3. Ý nghĩa
- Trong khuôn khổ xã hội thuộc địa, những hoạt động công khai hợp pháp theo chương trình của Mặt trận Dân chủ Đông Dương, đã đem đến cho phong trào dân tộc một thời kỳ phát triển mạnh mẽ, một sự chuyển biến mới trong cách thức và nội dung đấu tranh, một sự bổ sung mới vào lực lượng tiến hành và quy mô phát triển.
- Với cao trào này, lực lượng đấu tranh cách mạng của dân tộc được hình thành từ thời kỳ 1930-1931, nay được củng cố bổ sung thành một đạo quân hùng hậu hàng triệu người ở cả nông thôn và thành thị với nhiều tầng lớp giai cấp khác nhau.
- Tận dụng mọi khả năng, điều kiện thế giới và tình hình trong nước những năm trước chiến tranh, đưa cả dân tộc vào một cuộc vận động cách mạng, với nhiều hình thức hoạt động phong phú, sôi nổi.
- Đó là thành công lớn, bài học qúi báu từ thực tế đấu tranh những năm 1936-1939, là hành trang của những người yêu nước, cách mạng đem vào qúa trình đấu tranh cho tự do độc lập.

BÀI III:

CÁCH MẠNG THÁNG TÁM VÀ SỰ RA ĐỜI NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA

1. Mặt trận Việt Minh với qúa trình chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang
- Tháng 6/1941 phát xít Đức tấn công Liên Xô. Cuộc chiến tranh thế giới bước sang một thời kỳ mới.
- Mặt trận Việt Minh chủ trương gấp rút chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang với quyết tâm đem sức ta tự giải phóng cho ta.
- Tháng 2/1943 tại Hội nghị Ban thường vụ Trung ương ở Võng La (Đông Anh), Đảng Cộng sản Đông Dương nhận định cần mở rộng Mặt trận Việt Minh và xúc tiến chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang cho toàn dân.
- Tháng 5/1944 Tổng bộ Việt Minh ra Chỉ thị “Sửa soạn khởi nghĩa”.
- Tháng 8/1944 Đảng Cộng sản Đông Dương kêu gọi “Sắm vũ khí đuổi thù chung”.
- Tháng 7/1944 đồng chí Nguyễn Ái Quốc (Lúc này lấy tên là Hồ Chí Minh) về nước sau hơn hai năm đi công tác sang Trung Quốc bị chính quyền Tưởng Giới Thạch bắt giam.
- Tháng 10/1944 Hồ Chí Minh gửi thư cho đồng bào cả nước kêu gọi toàn quốc chuẩn bị đại hội đại biểu để “trong thì lãnh đạo công cuộc cứu quốc, kiến quốc, ngoài thì giao thiệp với các hữu bang”.
- Ngày 22/12/1944 đội Việt Nam tuyên truyền Giải phóng quân được thành lập tại Cao Bằng.
- Ngay sau thành lập, Đội Việt Nam tuyên truyền Giải phóng quân đã đánh thắng trận đầu với việc hạ đồn Phay Khắt và đồn Nà Ngần.

2. Cao trào kháng Nhật cứu nước
- Đêm 9/3/1945 Nhật tiến hành cuộc đảo chính lật đổ Pháp, độc quyền chiếm lấy Đông Dương.
- Quân Pháp hoang mang bỏ chạy hoặc cam chịu làm tù binh của phát xít Nhật, không dám cùng với Việt Minh chống Nhật.
- Ngày 9/3/1945 khi có dấu hiệu đảo chính, Ban thường vụ Trung ương đã họp mở rộng tại Đình Bảng (Bắc Ninh). Hội nghị nhận định những điều kiện cho cuộc khởi nghĩa ở Đông Dương đang đi đến chín mùi một cách mau chóng và một cao trào cách mạng nổi dậy, đó là:
1. “Chính trị khủng hoảng (quân thù không rảnh tay đối phó với cách mạng).
2. “Nạn đói ghê gớm (quần chúng oán ghét quân cướp nước).
3. “Chiến tranh đến giai đoạn quyết liệt (Đồng minh sẽ đổ bộ vào Đông Dương đánh Nhật)”.
- Trên cơ sở đó, Hội nghị thường vụ chủ trương thay đổi khẩu hiệu và phương pháp cách mạng, phát động một cao trào kháng Nhật cứu nước làm tiền đề cho cuộc tổng khởi nghĩa.
- Ngày 12/3/1935 Hội nghị ra bản Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”.
- Ngày 15/4/1945 Hội nghị quân sự cách mạng Bắc kỳ được triệu tập tại Hiệp Hòa (Bắc Ninh). Hội nghị xác định nhiệm vụ quân sự lúc này là quan trọng nhất, phải đẩy mạnh việc xây dựng và thống nhất lực lượng vũ trang cách mạng, mở rộng các căn cứ địa.
- Đầu tháng 5/1945, Hồ Chí Minh từ Cao Bằng về Tuyên Quang, đặt đại bản doanh trại Tân Trào để chỉ đạo cách mạng cả nước.
- Ngày 15/5/1945, Cứu quốc quân hợp nhất với Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân thành Giải phóng quân Việt Nam.
- Ngày 4/6/1945, Khu Giải phóng Việt Bắc ra đời gồm 6 tỉnh: Cao Bằng, Bắc Cạn, Lạng Sơn, Thái Nguyên, Tuyên Quang, Hà Giang.

3. Tổng khởi nghĩa giành chính quyền về tay nhân dân - nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời
- Từ tháng 4/1945 trở đi chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc với việc quân Đồng minh tiêu diệt chủ nghĩa phát xít.
- Ngày 9/5/1945, phát xít Đức đầu hàng quân Đồng minh không điều kiện.
- Ngày 6 và 8/8/1945 Mỹ ném 2 qủa bom nguyên tử hủy diệt thành phố Hirosima và Nagasaki của Nhật.
- Ngày 9/8/1945, Hồng quân Liên Xô tuyên chiến và tiêu diệt đạo quân Quan đông của Nhật. Trước tình thế ấy, ngày 12/8/1945, Nhật phải tuyên bố đầu hàng quân đồng minh không điều kiện.
- Nghe tin Nhật đầu hàng, quần chúng nhân dân và các lực lượng cách mạng Đông Dương vô cùng phấn khởi, ngọn lửa quật khởi trong lòng dân tộc bỗng bùng lên khắp nơi.
- Ngày 13/8/1945 Đảng Cộng sản Đông Dương họp Hội nghị Toàn quốc tại Tân Trào (Tuyên Quang) quyết định phát động và lãnh đạo toàn dân tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc được thành lập do Trường Chinh phụ trách.
- Trong đêm 13/8/1945, Ủy ban khởi nghĩa tòan quốc ra “Quân lệnh số 1”, hạ lệnh Tổng khởi nghĩa.
- Ngày 16 và 17/8/1945, Đại hội Quốc dân được triệu tập ở Tân Trào. Sau khi tán thành chủ trương tổng khởi nghĩa của Đảng, Quốc dân Đại hội thông qua “10 chính sách lớn của Việt Minh”.
- Quốc dân Đại hội cử ra Ủy ban Dân tộc giải phóng do cụ Hồ Chí Minh làm Chủ tịch.
- Quốc dân Đại hội còn quyết định Quốc kỳ là lá cờ đỏ sao vàng năm cánh, Quốc thiều là bài hát Tiến quân ca.
- Ngày 14/8/1945, các tỉnh Việt Bắc hoàn toàn giải phóng .
- Ngày 16/8/1945 giải phóng Thái Nguyên.
- Trong ngày 19/8/1945 tổng khởi nghĩa thành công ở Hà Nội. Các tỉnh còn lại ở Bắc kỳ cũng nhanh chóng khởi nghĩa, giành chính quyền về tay nhân dân.
- Ngày 30/8/1945, tại Ngọ Môn (Huế), Bảo Đại đã đọc Chiếu thoái vị, nộp ấn kiếm cho phái đoàn đại diện của Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
- Ở Sài Gòn ngày 25/8/1945, lực lượng khởi nghĩa đã tiến chiếm các cơ quan chính quyền và quân đội địch như Sở mật thám, Sở cánh sát, Nhà ga Sài Gòn, Nhà máy đèn…
- Cùng ngày 25/8/1945, nhiều tỉnh thành Nam bộ cũng vùng dậy khởi nghĩa giành chính quyền. Ngày 28/8/1945, tổng khởi nghĩa thành công ở Hà Tiên. Ngày 2/9/1945, Côn Đảo giải phóng.
- Cuối tháng 8/1945, Chính phủ lâm thời từ Việt Bắc về Hà Nội. Hồ Chí Minh khẩn trương chuẩn bị buổi lễ ra mắt Chính phủ Việt Nam mới và thảo ra bản Tuyên ngôn Độc lập.
- Ngày 2/9/1945, hàng chục vạn người mít tinh tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội) mừng Chính phủ lâm thời ra mắt quốc dân. Thay mặt Chính phủ, Hồ Chí Minh đọc bản “Tuyên ngôn độc lập” khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa.

4. Ý nghĩa
- Tổng khởi nghĩa Tháng Tám với đỉnh cao là sự ra đời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ngày 2/9/1945, là một sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc, một biến cố vĩ đại, bước ngoặt đánh dấu sự phát triển mới của qúa trình đấu tranh của dân tộc vì độc lập tự do.
- Cách mạng tháng Tám đã đánh đổ nền thống trị của ngoại bang gần một thế kỷ, lật nhào ngai vàng phong kiến hơn 1.000 năm.
- Chiến công của cuộc cách mạng Tháng Tám là mốc son lịch sử hàng ngàn năm của dân tộc. Từ trong khỏi lửa của cuộc chiến tranh thế giới và trong bùn nhơ của chế độ thuộc địa, một nước Việt Nam với Quốc kỳ mới, Quốc ca mới, Chính phủ mới, Chế độ mới xuất hiện “sáng lòa” và bước vào kỷ nguyên độc lập - tự do và chủ nghĩa xã hội.